争臣论

或问谏议大夫阳城于愈，可以为有道之士乎哉?学广而闻多，不求闻于人也。行古人之道，居于晋之鄙。晋之鄙人，熏其德而善良者几千人。大臣闻而荐之，天子以为谏议大夫。人皆以为华，阳子不色喜。居于位五年矣，视其德，如在野，彼岂以富贵移易其心哉？
愈应之曰：是《易》所谓恒其德贞，而夫子凶者也。恶得为有道之士乎哉?在《易·蛊》之“上九”云：“不事王侯，高尚其事。”《蹇》之“六二”则曰：“王臣蹇蹇，匪躬之故。”夫亦以所居之时不一，而所蹈之德不同也。若《蛊》之“上九”，居无用之地，而致匪躬之节；以《蹇》之“六二”，在王臣之位，而高不事之心，则冒进之患生，旷官之刺兴。志不可则，而尤不终无也。今阳子在位，不为不久矣；闻天下之得失，不为不熟矣；天子待之，不为不加矣。而未尝一言及于政。视政之得失，若越人视秦人之肥瘠，忽焉不加喜戚于其心。问其官，则曰谏议也；问其禄，则曰下大夫之秩秩也；问其政，则曰我不知也。有道之士，固如是乎哉?且吾闻之：有官守者，不得其职则去；有言责者，不得其言则去。今阳子以为得其言乎哉?得其言而不言，与不得其言而不去，无一可者也。阳子将为禄仕乎?古之人有云：“仕不为贫，而有时乎为贫。”谓禄仕者也。宜乎辞尊而居卑，辞富而居贫，若抱关击柝者可也。盖孔子尝为委吏矣，尝为乘田矣，亦不敢旷其职，必曰“会计当而已矣”，必曰“牛羊遂而已矣”。若阳子之秩禄，不为卑且贫，章章明矣，而如此，其可乎哉?
或曰：否，非若此也。夫阳子恶讪上者，恶为人臣招其君之过而以为名者。故虽谏且议，使人不得而知焉。《书》曰：“尔有嘉谟嘉猷，则人告尔后于内，尔乃顺之于外，曰：斯谟斯猷，惟我后之德”若阳子之用心，亦若此者。愈应之曰：若阳子之用心如此，滋所谓惑者矣。入则谏其君，出不使人知者，大臣宰相者之事，非阳子之所宜行也。夫阳子，本以布衣隐于蓬蒿之下，主上嘉其行谊，擢在此位，官以谏为名，诚宜有以奉其职，使四方后代，知朝廷有直言骨鲠之臣，天子有不僭赏、从谏如流之美。庶岩穴之士，闻而慕之，束带结发，愿进于阙下，而伸其辞说，致吾君于尧舜，熙鸿号于无穷也。若《书》所谓，则大臣宰相之事，非阳子之所宜行也。且阳子之心，将使君人者恶闻其过乎?是启之也。
或曰：阳子之不求闻而人闻之，不求用而君用之。不得已而起。守其道而不变，何子过之深也?愈曰：自古圣人贤士，皆非有求于闻用也。闵其时之不平，人之不义，得其道。不敢独善其身，而必以兼济天下也。孜孜矻矻，死而后已。故禹过家门不入，孔席不暇暖，而墨突不得黔。彼二圣一贤者，岂不知自安佚之为乐哉诚畏天命而悲人穷也。夫天授人以贤圣才能，岂使自有余而已，诚欲以补其不足者也。耳目之于身也，耳司闻而目司见，听其是非，视其险易，然后身得安焉。圣贤者，时人之耳目也；时人者，圣贤之身也。且阳子之不贤，则将役于贤以奉其上矣；若果贤，则固畏天命而闵人穷也。恶得以自暇逸乎哉?
或曰：吾闻君子不欲加诸人，而恶讦以为直者。若吾子之论，直则直矣，无乃伤于德而费于辞乎?好尽言以招人过，国武子之所以见杀于齐也，吾子其亦闻乎?愈曰：君子居其位，则思死其官。未得位，则思修其辞以明其道。我将以明道也，非以为直而加入也。且国武子不能得善人，而好尽言于乱国，是以见杀。《传》曰：“惟善人能受尽言。”谓其闻而能改之也。子告我曰：“阳子可以为有之士也。”今虽不能及已，阳子将不得为善人乎哉?

huò wèn jiàn yì dà fū yáng chéng yú yù ，kě yǐ wéi yǒu dào zhī shì hū zāi ?xué guǎng ér wén duō ，bú qiú wén yú rén yě 。háng gǔ rén zhī dào ，jū yú jìn zhī bǐ 。jìn zhī bǐ rén ，xūn qí dé ér shàn liáng zhě jǐ qiān rén 。dà chén wén ér jiàn zhī ，tiān zǐ yǐ wéi jiàn yì dà fū 。rén jiē yǐ wéi huá ，yáng zǐ bú sè xǐ 。jū yú wèi wǔ nián yǐ ，shì qí dé ，rú zài yě ，bǐ qǐ yǐ fù guì yí yì qí xīn zāi ？
yù yīng zhī yuē ：shì 《yì 》suǒ wèi héng qí dé zhēn ，ér fū zǐ xiōng zhě yě 。è dé wéi yǒu dào zhī shì hū zāi ?zài 《yì ·gǔ 》zhī “shàng jiǔ ”yún ：“bú shì wáng hóu ，gāo shàng qí shì 。”《jiǎn 》zhī “liù èr ”zé yuē ：“wáng chén jiǎn jiǎn ，fěi gōng zhī gù 。”fū yì yǐ suǒ jū zhī shí bú yī ，ér suǒ dǎo zhī dé bú tóng yě 。ruò 《gǔ 》zhī “shàng jiǔ ”，jū wú yòng zhī dì ，ér zhì fěi gōng zhī jiē ；yǐ 《jiǎn 》zhī “liù èr ”，zài wáng chén zhī wèi ，ér gāo bú shì zhī xīn ，zé mào jìn zhī huàn shēng ，kuàng guān zhī cì xìng 。zhì bú kě zé ，ér yóu bú zhōng wú yě 。jīn yáng zǐ zài wèi ，bú wéi bú jiǔ yǐ ；wén tiān xià zhī dé shī ，bú wéi bú shú yǐ ；tiān zǐ dài zhī ，bú wéi bú jiā yǐ 。ér wèi cháng yī yán jí yú zhèng 。shì zhèng zhī dé shī ，ruò yuè rén shì qín rén zhī féi jí ，hū yān bú jiā xǐ qī yú qí xīn 。wèn qí guān ，zé yuē jiàn yì yě ；wèn qí lù ，zé yuē xià dà fū zhī zhì zhì yě ；wèn qí zhèng ，zé yuē wǒ bú zhī yě 。yǒu dào zhī shì ，gù rú shì hū zāi ?qiě wú wén zhī ：yǒu guān shǒu zhě ，bú dé qí zhí zé qù ；yǒu yán zé zhě ，bú dé qí yán zé qù 。jīn yáng zǐ yǐ wéi dé qí yán hū zāi ?dé qí yán ér bú yán ，yǔ bú dé qí yán ér bú qù ，wú yī kě zhě yě 。yáng zǐ jiāng wéi lù shì hū ?gǔ zhī rén yǒu yún ：“shì bú wéi pín ，ér yǒu shí hū wéi pín 。”wèi lù shì zhě yě 。yí hū cí zūn ér jū bēi ，cí fù ér jū pín ，ruò bào guān jī tuò zhě kě yě 。gài kǒng zǐ cháng wéi wěi lì yǐ ，cháng wéi chéng tián yǐ ，yì bú gǎn kuàng qí zhí ，bì yuē “huì jì dāng ér yǐ yǐ ”，bì yuē “niú yáng suí ér yǐ yǐ ”。ruò yáng zǐ zhī zhì lù ，bú wéi bēi qiě pín ，zhāng zhāng míng yǐ ，ér rú cǐ ，qí kě hū zāi ?
huò yuē ：fǒu ，fēi ruò cǐ yě 。fū yáng zǐ è shàn shàng zhě ，è wéi rén chén zhāo qí jun1 zhī guò ér yǐ wéi míng zhě 。gù suī jiàn qiě yì ，shǐ rén bú dé ér zhī yān 。《shū 》yuē ：“ěr yǒu jiā mó jiā yóu ，zé rén gào ěr hòu yú nèi ，ěr nǎi shùn zhī yú wài ，yuē ：sī mó sī yóu ，wéi wǒ hòu zhī dé ”ruò yáng zǐ zhī yòng xīn ，yì ruò cǐ zhě 。yù yīng zhī yuē ：ruò yáng zǐ zhī yòng xīn rú cǐ ，zī suǒ wèi huò zhě yǐ 。rù zé jiàn qí jun1 ，chū bú shǐ rén zhī zhě ，dà chén zǎi xiàng zhě zhī shì ，fēi yáng zǐ zhī suǒ yí háng yě 。fū yáng zǐ ，běn yǐ bù yī yǐn yú péng hāo zhī xià ，zhǔ shàng jiā qí háng yì ，zhuó zài cǐ wèi ，guān yǐ jiàn wéi míng ，chéng yí yǒu yǐ fèng qí zhí ，shǐ sì fāng hòu dài ，zhī cháo tíng yǒu zhí yán gǔ gěng zhī chén ，tiān zǐ yǒu bú jiàn shǎng 、cóng jiàn rú liú zhī měi 。shù yán xué zhī shì ，wén ér mù zhī ，shù dài jié fā ，yuàn jìn yú què xià ，ér shēn qí cí shuō ，zhì wú jun1 yú yáo shùn ，xī hóng hào yú wú qióng yě 。ruò 《shū 》suǒ wèi ，zé dà chén zǎi xiàng zhī shì ，fēi yáng zǐ zhī suǒ yí háng yě 。qiě yáng zǐ zhī xīn ，jiāng shǐ jun1 rén zhě è wén qí guò hū ?shì qǐ zhī yě 。
huò yuē ：yáng zǐ zhī bú qiú wén ér rén wén zhī ，bú qiú yòng ér jun1 yòng zhī 。bú dé yǐ ér qǐ 。shǒu qí dào ér bú biàn ，hé zǐ guò zhī shēn yě ?yù yuē ：zì gǔ shèng rén xián shì ，jiē fēi yǒu qiú yú wén yòng yě 。mǐn qí shí zhī bú píng ，rén zhī bú yì ，dé qí dào 。bú gǎn dú shàn qí shēn ，ér bì yǐ jiān jì tiān xià yě 。zī zī kū kū ，sǐ ér hòu yǐ 。gù yǔ guò jiā mén bú rù ，kǒng xí bú xiá nuǎn ，ér mò tū bú dé qián 。bǐ èr shèng yī xián zhě ，qǐ bú zhī zì ān yì zhī wéi lè zāi chéng wèi tiān mìng ér bēi rén qióng yě 。fū tiān shòu rén yǐ xián shèng cái néng ，qǐ shǐ zì yǒu yú ér yǐ ，chéng yù yǐ bǔ qí bú zú zhě yě 。ěr mù zhī yú shēn yě ，ěr sī wén ér mù sī jiàn ，tīng qí shì fēi ，shì qí xiǎn yì ，rán hòu shēn dé ān yān 。shèng xián zhě ，shí rén zhī ěr mù yě ；shí rén zhě ，shèng xián zhī shēn yě 。qiě yáng zǐ zhī bú xián ，zé jiāng yì yú xián yǐ fèng qí shàng yǐ ；ruò guǒ xián ，zé gù wèi tiān mìng ér mǐn rén qióng yě 。è dé yǐ zì xiá yì hū zāi ?
huò yuē ：wú wén jun1 zǐ bú yù jiā zhū rén ，ér è jié yǐ wéi zhí zhě 。ruò wú zǐ zhī lùn ，zhí zé zhí yǐ ，wú nǎi shāng yú dé ér fèi yú cí hū ?hǎo jìn yán yǐ zhāo rén guò ，guó wǔ zǐ zhī suǒ yǐ jiàn shā yú qí yě ，wú zǐ qí yì wén hū ?yù yuē ：jun1 zǐ jū qí wèi ，zé sī sǐ qí guān 。wèi dé wèi ，zé sī xiū qí cí yǐ míng qí dào 。wǒ jiāng yǐ míng dào yě ，fēi yǐ wéi zhí ér jiā rù yě 。qiě guó wǔ zǐ bú néng dé shàn rén ，ér hǎo jìn yán yú luàn guó ，shì yǐ jiàn shā 。《chuán 》yuē ：“wéi shàn rén néng shòu jìn yán 。”wèi qí wén ér néng gǎi zhī yě 。zǐ gào wǒ yuē ：“yáng zǐ kě yǐ wéi yǒu zhī shì yě 。”jīn suī bú néng jí yǐ ，yáng zǐ jiāng bú dé wéi shàn rén hū zāi ?

相关翻译

相关赏析

争臣论评析

作者介绍